Category Archives: Onderwijs

Mensen streven naar onmenselijkheid!

IMG_6324In een zoektocht naar wat als goed en kwaad bestemd kan zijn, een complot met de Duivel of jouw lot behoort te zijn, zal de grootste boosdoener ook zijn zachte kanten kunnen onthullen. Laat je leiden zonder vooroordelen, alleen dan zal je nieuwe waarheden kunnen vinden: want wat is eigenlijk goed en wat is kwaad? 

Het onafhankelijke dat ons menselijk maakt. Laten we dit vraagstuk eens met existentialistische en structuralistische ogen beschouwen. Vanuit het existentialisme zou onze existentie ons leiden naar een essentie, welke slechts tijdelijk is. Want wat de mens doet en bepaalt, schept een essentie voor de periode dat men zich hiermee bezighoudt. We hebben zelf de macht het tij te keren, een andere koers te gaan varen en een andere essentie tegemoet te gaan. Wij zijn vrij, in hoeverre we dat zelf durven aan te grijpen en trouw durven te zijn aan het onafhankelijke dat ons menselijk maakt.

Al zijn wij mensen altijd op zoek naar het zekere en vaste, de waarheid, een patroon dat van ons ‘iets’ maakt. We geven hierbij onze vrijheid op om een rol te kunnen vertolken, waarin wij onszelf kunnen verstoppen en in comfort kunnen vervallen. Want dat is precies waar wij mensen naar hunkeren, zekerheid: want zekerheid creëert rust. Echter is dat zekere, dat vaste patroon, nou juist de grootste vijand van de mens. Want wanneer wij uit gaan van het zekere, neigen we in mijn ogen naar het gemiddelde. Want het zekere, moet een patroon zijn waar mensen aan kunnen voldoen.
Je moet een rol kunnen vertolken waaraan wij kunnen gewennen, wat wij kunnen leren en waarin wij dingen netjes kunnen opvolgen, gehoorzamen of opleggen: we belanden in het structuralisme. Alles wat hiervan afwijkt is in ieder geval niet goed, soms zelfs gevaarlijk. Zo streven wij in onze ogen naar vooruitgang, welke we doormiddel van een zekerheid, een patroon, alleen maar stagneren.

Het creëren van onmenselijke machines

Wij houden onszelf fantastisch voor de gek: de mens maakt zichzelf onmenselijk door een patroon op te leggen, een bepaald soort eisende maatschappij te bedenken. En die door mensen gecreëerde maatschappij, weet onszelf nu te temmen.
De Wolkenatlas representeert hierbij ons streven naar het perfecte patroon, het creëren van volmaaktheid, het dus eigenlijk creëren van machines.
Want laten we nou eens eerlijk zijn tegen onszelf: onafhankelijkheid is onbevangen en valt maar zeer slecht in een patroon te stoppen. Dit onafhankelijke houdt ons menselijk, uniek en vooruitstrevend. Een patroon daarentegen geeft ons zekerheid, die ons stapje voor stapje van deze onbevangenheid durft te beroven. Wij worden hierin aangepast, tot we kunnen voldoen aan een patroon en afwijkende gedachtes eerder kunnen uitsluiten. Wij mensen, streven naar onmenselijkheid. Toch is er een verband te vinden. Want dit onafhankelijke, de drijfveer van ons individuele bestaan, laat ons toch ook zeker hunkeren naar een bestemming, waarin wij uiteindelijk wel tot rust kunnen komen. Wij mensen worden verleid door het willen voldoen en het slagen, het succesvol afronden: het beloningssysteem geleerd door een maatschappij.

De Wolkenatlas en De Diepe Wildernis: De Wegen, staan lijnrecht tegenover elkaar. De Diepe Wildernis: De Wegen, laat ons de gevolgen van onbevangenheid zien, terwijl De Wolkenatlas ons de gevaren voorschotelt van het streven naar het perfectioneren van een systeem, het zekere.
In De Diepe Wildernis: De Wegen wordt het leven van een bandiet, een ‘Jaqunco’ beschreven. Hij verteld drie aaneengesloten dagen over wat hij meegemaakt heeft. De schrijver luistert, zegt het hele boek geen woord. De Jaqunco praat, zonder enige vorm van structuur, over zijn verdiensten. Pas als het boek uitgelezen is kun je de touwtjes aan elkaar gaan knopen en moet je het boek eigenlijk nogmaals lezen om het te kunnen begrijpen. De schrijver schrijft enorm poëtisch, virtuoos en laat de zoektocht naar wat goed en kwaad zou zijn doorsijpelen. Want wat is eigenlijk goed en kwaad? Kan je eigenlijk wel bezeten worden door de Duivel of is dit slechts een excuus voor het veroorloven van wangedrag?

Goed en kwaad is een illusie

Als je het mij vraagt is goed en kwaad een illusie. Opnieuw een patroon, opgelegd door een overheersende maatschappij die een massa in toom weet te houden. Je handelt naar de normen en waarden die je zijn aangeleerd vanaf je eerste aanraking met het menselijke bestaan. Goed en kwaad is een norm die is ontwikkeld als een soort manier om mensen vredig naast elkaar te kunnen laten leven. Alleen: onderschat het belang hiervan niet!
Zonder goed en kwaad, en enig patroon, dat ons houvast kan bieden voor het functioneren van een samenleving, zou ons bestaan wellicht haar tijdelijke essentie niet eens kunnen ontdekken of belemmeren.
Misschien, moeten we de maatschappij, het patroon, het goede en het kwade, anders benaderen:
De perfecte maatschappij moet geen streven meer zijn, maar slechts een wenkend perspectief.

De stad … als klaslokaal

FullSizeRenderZaterdagochtend, ik loop door de stad. Ruik de geuren, hoor de geluiden, zie mensen zich haastig door de volle markt persen. Anderen lijken alle tijd te hebben, maken praatjes, staan minuten lang kramen te bekijken. Inwoners van een stad. Wie zijn die mensen eigenlijk, wat boeit ze, wat drijft ze? Wat is er mogelijk als ze samen leren? Als al die verschillende disciplines, vaardigheden, leeftijden, ervaringen samen gaan leren. Kun je leren uit de school halen en teruggeven aan de stad? Een pleidooi voor de stad als klaslokaal.

De weg terug

In mijn beeld-denkend brein schieten filmische fragmenten van mogelijke leersituaties voorbij. Denk je eens in wat een impact dat kan hebben. Ik daag je uit, zoek een terras, lekker in de zon, kijk rond. Pak een bierviltje en schrijf de voorbij schuivende thema’s eens op! Mobiliteit, diversiteit, ondernemerschap, virtual reality, marketing, duurzaamheid, maar ook uitsluiting, armoede versus rijkdom, gezondheid, jeugd versus ouderdom. Wat zou er gebeuren als we de straat als leerportaal bestempelen.

Ooit leerden we op straat. In de werkplaatsen, bij de Gilden, bij meesters en onder de mensen. Om goede redenen hebben we het leren verplaatst naar instituties, naar professionals die ons leerden leren. Het leren werd efficiënt, werd genormeerd en zong zich langzaam los van de praktijk! Zo kan het dat we over veel alledaagse zaken nu leren vanuit boeken. We ons handelingsonbekwaam voelen in de normaalste zaken.

Vanuit de schoolbanken leren we kijken naar het leven om ons heen. Zou het niet geweldig zijn als de we dagelijkse werkelijkheid beet konden pakken op die plekken waar die werkelijkheid ontstaat? De werkelijkheid zien, waarderen, beoordelen en er vragen over stellen? Kijken welke theoretische benaderingen, welke methodieken ons kunnen helpen bij ons denken, ons doorgronden. Zou dat niet veel meer verbinding geven? Zou het niet prachtig zijn als we het leren voor een gedeelte weer teruggeven aan de dagelijkse werkelijkheid? De stad, het dorp, het milieu, de mobiliteit als klaslokaal. Thema’s te over!

Waarde toevoegen door leren

Zelf zit ik midden in het creatieve proces van het ontwikkelen van een leersituatie voor Honours Studenten van Windesheim. Bovenop hun eigen studie leren deze studenten in multidisciplinaire groepen over sociale innovatie, doen onderzoek, doen projecten. We werken al met echte opdrachtgevers, met echte problemen, maar wat is er mogelijk zijn als je de stad tot klaslokaal bombardeert? Hoe gaaf zou het zijn als je direct waarde toevoegt aan een stad, dorp of thema puur door jouw leren? Iets terug geven aan de maatschappij door jouw leerproces. Jouw individuele leerproces tot een gemeenschappelijk leerproces maken, samen met de doelgroep. Stel je eens voor! Onderwijs weer terugplaatsen, daar waar het hoort, als hart van de maatschappij! Leren door te zien waar jij als individu waarde kan toevoegen.

Inspirerend leren

Het voordeel van de stad als klaslokaal is dat de school 24/7 open is. Je kunt leren op momenten dat het jou past, je onderzoeksobject is nooit ver weg! Inspirerend leren! Desnoods ‘s nachts leren. Het vraagt om andere vaardigheden, anders inzetten van methoden en technieken, misschien nieuwe methoden. Het vraagt vooral om nieuwsgierig zijn, willen ontdekken, begrijpen dat je niet alles hoeft te weten als je aan iets begint, maar dat experimenteren mag. Sterker, dat experimenteren moet! In de praktijk ontdekken wat nodig is. Zou dat niet prachtig zijn? Samen een leeromgeving vormen. Of in new speak:’een learning community voor een leven lang leren’

Ben je er al mee bezig of wil je ideeën uitwisselen neem dan contact op!

[Hems Zwier 06 211 008 91, Hems@me.com]

Zoeken naar essentie … op het wad!

_DSC5386 (1) kopie

Zaterdagochtend 04.30, de wekker gaat! Aardedonker, stilte op het Hogeland. Schiet mijn kleren aan, grijp een banaan en sta buiten. Wachtend op de studenten van het Windesheim Honours Programme Social Innovation. Tijd voor een awakening op het Wad.

The awakening

De ‘awakening’ is onderdeel van de pressure cooker Getting Things Done. Een 24 uur durende challenge, waarbij de studenten van het eenjarige Windesheim Honours Programma, hoofd, hart en handen gebruiken om hun uitdagingen een sprong voorwaarts te brengen. Best kort 24 uur? Niet als je weet dat de meesten tussen de 2,5 en 4 uur slapen. Een enkeling zelfs helemaal niet. Kortom een halve werkweek to get things done!

Individual Learning Journey

Elke student gaat binnen het eenjarige programma de individuele uitdaging aan zijn individual learning journey te optimaliseren. ‘Wie ben ik, wie kan ik worden’, wat zijn mijn kwaliteiten, waar zet ik ze voor in, welke waarde wil ik toevoegen. Nu en later! Dromen, kijken naar blokkades, loslaten en realiseren. Het weekend geeft er extra diepte aan! Onderstaand de sfeerimpressie van een journaling oefening op het Wad! 05.00 uur ‘s ochtends in stilte de uitdaging met je zelf aangaan … tijdens het ontwaken van de wereld!

Zin om samen te reflecteren, bij grote vuren of op het wad? Meer weten over expedities op maat? Bel Hems Zwier (06 21100891)

Democratie, gewoon niet sexy!

FullSizeRenderDemocratie is niet sexy! Ik kijk naar mijn Twitter stream en verbaas mij over de aandacht voor het referendum. De voor- en tegenstemmers buitelen in oppervlakkigheid over elkaar heen, het -ga niet stemmen kamp- lijkt de absolute winnaar vandaag. Een echte diaoog komt vrijwel nergens op gang, van deep democracy is al helemaal geen sprake. En de media, die zetten alle voors en tegens nog eens op een rijtje. Democratie anno 2016, gewoon niet sexy!

Facebook democracy

Democratie is niet leuk, vaak moeilijk, niet grijpbaar! Liever klikken wij een like or dislike button aan om onze mening te geven. Nu Facebook ons de mogelijkheid geeft emotie in onze <klik> te leggen kan het snel gaan met de .<klik democratie>. Lekker je mening geven en je gevoelens uiten over de gang van zaken in je dorp, regio, land of Europa. Wordt het geen tijd voor een serieuze poging de <klik democratie> groot en volwassen te maken? Digitaal stemmen met je smartphone? Als we onze financiële transacties afhandelen met de smartphone, kunnen we dat met onze goede burgerschap ook! Het zou de opkomst ten goede komen. Ik kan niet wachten op al die Facebook campagnes om de kiezer binnen te slepen. Ga even zitten en stel je dat eens voor. Neem vooral de jonge kiezer in gedachten. Hoe sleur je die het digitale stemhok in? Serious gaming kan een mooi begin zijn. Spannende avonturen, bloedstollende graphics, uitdagende keuzemomenten en aan het eind een stemadvies! En natuurlijk de button <voor> of <tegen>. Kijk, dat maakt democratie sexy!

Democratie voor de weldenkende elite

Democratie is voor en door iedereen, toch? Het recht om je stem te laten horen. Het recht om een keuze te maken. Je hoort het soms fluisteren, soms roepen:’ nou voor iedereen? Het zou mooi zijn als het zou kunnen, maar laat vooral de weldenkende medemens een keuze maken. De emotie van de massa leidt nooit tot visie, laat staan lange termijn denken, waar de vooruitgang wat aan heeft’. Is dat zo? En stel dat, waar is het dan fout gegaan? Bij de onduidelijke en schimmige politieke processen? Bij het niet luisteren naar de zo welig tierende grassroots democracy? Of gewoon bij het totale gebrek aan aandacht in het onderwijs voor de hedendaagse democratie? Faalt het huidig onderwijs in het begeleiden van de jeugd tot het opgroeien tot weldenkende democratische wereldburgers?

Onderwijs en democratie

Wat kan het onderwijs betekenen in het rijp maken van de jeugd voor de dialoog, het onderzoek, het uitstellen van de mening, het kijken door de ogen van de ander? En hoe onderwijs je dat? Kunnen de vaak logge onderwijsinstituties het vuur voor democratie doen ontbranden. In het jaarlijks bij elkaar komende World Forum for Democracy staat het dit jaar op de rol. Vier dagen lang debat, dialoog, labs en hackatons onder de titel Education and democracy: how to bridge the social divides? Hoe draagt onderwijs bij aan de toekomst van de democratie. Ken je een briljant initiatief dat kan bijdragen aan de verdere verheldering of verdieping van dit thema? Klik dan eens op de call for lab submissions (deadline 15 mei 2016) en doe mee aan het Forum!

[Ook dit jaar zal het Social Innovation Lab actief bijdragen aan en verslag doen van het Forum in Straatsburg. In Zwolle wordt een satelite event van het World Forum for Democracy georganiseerd. Heb je een initiatief dat daar niet mag ontbreken, e-mail of bel even!]