Category Archives: Leiderschap

Vuur en Wad … ontwaken!

IMG_3677Zaterdagochtend 04.30, de wekker gaat! Aardedonker, stilte op het Hogeland. Schiet mijn kleren aan, grijp een appel en sta buiten. Wachtend op de studenten van het Windesheim Honours Programme. Tijd voor een awakening op het Wad.

Down the U

De awakening is onderdeel van de pressure cooker Getting Things Done. Een 24 uur durende challenge, waarbij de studenten van het eenjarige Windesheim Honours Programma, hoofd, hart en handen gebruiken om hun uitdagingen een sprong voorwaarts te brengen. Best kort 24 uur? Niet als je weet dat de meesten tussen de 2,5 en 4 uur slapen. Een enkeling zelfs helemaal niet.  Kortom een halve werkweek to get things done!

In de 24 uur geven de multidisciplinaire studententeams een boost aan een strategisch vraagstuk van een bedrijf.  Echte bedrijven met echte wicked problems! Een semester lang werken de studenten aan innovatie, scenario’s en een goed advies. Het weekend werkt daarbinnen als een booster. Studenten worden uitgedaagd om echt down the U te gaan. Hun oordeel uit te stellen, te onderzoeken, echt te kijken, te luisteren, aannames te onderzoeken en heel veel te prototypen.  Ervarend leren op een unieke plek vlakbij het Wad!

Individual Learning Journey

Elke student gaat binnen het eenjarige programma de individuele uitdaging aan zijn individual learning journey te optimaliseren. ‘Wie ben ik, wie kan ik worden’, wat zijn mijn kwaliteiten, waar zet ik ze voor in, welke waarde wil ik toevoegen. Nu en later! Dromen, kijken naar blokkades, loslaten en realiseren. Het weekend geeft er extra diepte aan! Onderstaand de sfeerimpressie van een journaling oefening op het Wad! 05.00 uur ‘s ochtends in stilte de uitdaging met je zelf aangaan … tijdens het ontwaken van de wereld!

Shot by iPhone

Een korte sfeerimpressie ‘Shot and edited by iPhone’

Zin om samen te reflecteren, bij grote vuren? Meer weten over expeditie of het Honours Programme! Hems Zwier (06 21100891)

Van gemeente naar gemeenschap ©

Een gemeenteraad op expeditie

foto 29 mei 2014. Buiten wisselen regen, wind en zonneschijn elkaar af. Een prima dag voor een expeditie! Raadsleden van de gemeente Zutphen verzilverden het cadeau dat hen door het CVJO was aangeboden. Een expeditie naar een nieuwe, net andere, raadsperiode in Zutphen. Dichter bij de inwoners, samen de gemeenschap ontwikkelen. Niet beslissen over, maar beslissen met elkaar.

In een verandering van tijdperk

Tijdens de opening van het nieuwe pand organiseerden het CVJO Zutphen (alwaar het Lab huist) een miniposium over Society 3.0. Thema: wat zijn de nieuwe trends en wat betekenen ze voor het werken en ondernemen in de toekomst. Een onderdeel was het Trendspel© , waarbij een aantal teams de nieuwe trends toepasten op de uitdagingen waar we nu voor staan. Denk aan mobiliteit op maat, een levendige binnenstad, eten uit de streek en naast vele anderen het thema de nieuwe overheid.

Het team ‘De nieuwe overheid’ stelde een, op het eerste oog simpele aanpak voor, voor een lokale overheid, die meer in dialoog en interactie met haar inwoners, meer gelijkwaardig en samen, ‘dichter bij de burger’ wil besluiten. Dichterbij te verstaan als het voorbereiden van beleid en besluiten in dialoog met én als het even kan op een locatie die recht doet aan het onderwerp. Besluiten nemen over cultuur? Dan gaan we naar één van de cultuurhuizen. U snapt hem! Inhoud en plek worden naadloos aan elkaar verbonden. Het team won glansrijk en verkreeg daarmee de beschikbaar gestelde adviestijd om weg te geven als cadeau, om zo het voorgestelde concept verder uit te werken. De gemeenteraad van Zutphen, en dus eigenlijk de gemeenschap van Zutphen kreeg het cadeau aangeboden en daarmee de uitnodiging op expeditie te gaan.

Expeditie van gemeente naar gemeenschap©

Net even anders dan het gebruikelijke. Een expeditie heeft een duidelijk doel, een echte ambitie, veel onbekendheid, onzekerheid en een aanpak die het midden houdt tussen experiment en een well educated guess. Na een korte inleiding gingen de raadsleden de straat op met een simpele doch duidelijke opdracht:

  1. Praat met een inwoner en vraag welke droom hij of zij morgen gerealiseerd wil zien,
  2. Vraag welke bijdrage de inwoner zelf zou willen leveren,
  3. En onder welke condities,
  4. Neem vervolgens de inwoner mee en verzorg een 2 minuten duo-presentatie.

 

Ik hoor je denken: ‘wat is hier bijzonder aan? Dat doen raadsleden toch dagelijks’  Jazeker! Klopt, maar nu moest het in de korte tijd die beschikbaar was. En in duopresentatie met de inwoner, samen dromen verwoorden. Er daardoor ontstond een mooie dialoog tussen inwoners en partijen. Bijzonder was het grote aantal jongeren dat bereid was om mee te gaan om duidelijkheid te geven over hun wensen. Duidelijk en openhartig spraken zij over hun ideeën en wensen. Boodschap: ‘neem ons serieus, geef ons een platform’. Vandaag kregen ze dat van de aanwezige raadsleden. De thema’s varieerden van ontmoetingsruimte voor de jeugd, het 18+ drankbeleid tot de roep om een jongerenraad om mee te denken met de Raad. De jeugd bleek tijdens deze pressure cooker als vanzelf een drijvende kracht om van gemeente naar gemeenschap te komen.

Gewoon doen in kleine stappen

De expeditie voelde voor alle betrokkenen als een mooie opstap naar een vervolg. En was als bijvangst een leuke teambuilding voor de nieuwe raadsleden. Kortom een mooi resultaat! In expeditietermen gesproken: een weg om te vervolgen. Kleine maar doelgerichte stappen, geen grote verhalen, maar gewoon doen! Hoe nu verder? De tijdens de evaluatie gemaakte opmerkingen geven richting:

foto 1-1Niet alleen bij vragen laten, maar burgers blijven betrekken. –Direct bij de start van het traject, niet aan het einde. Het vervolgens ook echt samen willen doen. -Naast elkaar in plaats van tegenover elkaar. –Meer diversiteit brengen in de betrokken groeperingen en leeftijden. -Uit de kleine gouden cirkel van de altijd meepratende inwoners breken! Echt op locatie deze mensen vinden! – Of het nou burgerparticipatie of overheidsparticipatie wordt … gewoon doen en laten zien! -Een echte jongerenraad formeren, zodat wij (de jongeren) kunnen werken aan onze toekomst. -De jeugd echt de ruimte geven! -samen oplossingen zoeken zorgt dat de essentie weer in focus komt, en niet de regels of de uitvoering. –De jongeren en raadsleden kunnen veel van elkaar leren. De hele raadsperiode contact houden, elkaar coachen’

Het antwoord op de vraag ‘Hoe krijgen we de gemeente naar een gemeenschap die past in deze tijd?‘ lijkt duidelijk!  Gewoon door te doen. Op locatie vergaderen, vindplaats-gericht werken. Samen op pad, experimenteren en leren. Nieuwe praat- en denkplekken creëren. Vertrouwen geven. Een brede diversiteit aan belanghebbende betrekken. En er valt veel af te kijken. Er zijn al veel mooie voorbeelden. blijkt uit de opsomming van Tegenlicht, ook in Zutphen. Kijk eens naar de procesgang van de initiatieven in Ulrum of in Kloosterburen. Ontwikkelingen dichtbij en met de inwoners. Kleine stapjes, leveren een sprong voorwaarts.

En de gemeenteraad van de toekomst? Die staat al voor je getuigende de betrokkenheid van de jongeren en de tweet van de 16 jarige Wieke ‘Politiek is wel cool! #ExpZutphen’

Jongerenraad

Als afsluiter. Zou het niet geweldig zijn als in het jaar dat het World Forum for Democracy zijn focus legt op de jeugd om de democratie te revitaliseren, Zutphen dat gewoon doet!

Meer info over het trendspel of expeditie? Even bellen! (Hems Zwier, 0621100891)

 

De kracht van het antwoord…..schuilt in de vraag!

fotoEen verwarrend blog dat de ‘leer van het stellen van de juiste vraag’ poneert als de belangrijkste uitdaging van en voor de toekomst. ‘Hoe zou het zijn om te leven zonder alle zaken die mensen gemaakt hebben’; vraagt mijn dochter.

Geen wegen, geen auto’s, geen huizen. Het lijkt haar leuk. Spannend! Even later praten we over kennis. Wat zou dat betekenen als de mens teruggeworpen wordt op dat eerste moment van primair instinctief handelen? Op dat moment dat we nog niets hadden, behalve onszelf?

We zijn al weer uitgekeken op TV programma’s die ons laten zien hoe moeilijk het is om op een onbewoond eiland te overleven. Maar de vraag blijft hoe zouden we het doen? Wat is er voor nodig om dan succesvol te zijn? De verhalen van overlevenden van vliegtuigcrashes in de jungle geven zicht op de ontberingen.

Kennis maakt het verschil

Kennis maakt het verschil, roep ik. Direct toepasbare kennis! Wel of niet giftige slang, eetbaar voedsel, gevaarlijk insect. Beschikken wij nog over die kennis? Vrij kansloos! In de tijd dat melk uit de fabriek lijkt te komen en de enige kip die men kent de diepvriesvariant is. Wij kunnen alles weten, hebben toegang tot onuitputtelijke kennis tot ons gebracht via de digitale snelwegen. Maar hoe kies je uit die brij van kennis de juiste?

Terug naar ons onbewoonde eiland. Welke kennis heb je dan nodig? Een lange lijst van eetbare planten of alleen de kenmerken? De ezelsbruggetjes! De algemene kennis, waarmee je de wereld te lijf kunt gaan. Doorpratend stellen we vast dat kennis om te voldoen aan de onderste lagen van de piramide van Maslow essentieel is. Eten, drinken, slapen en reproduceren! Lekker eenvoudig, iedereen herkent het als het belangrijkste! Al het overige in de piramide is van later zorg. Zelfs de die-hards die WIFI aan de piramide van Maslow willen toevoegen weten wel beter na een weekje survival op een eiland.

De vraag maakt kennis

Even een pijnlijke constatering! De kennis van het reproduceren blijkt bij pubers goed voorhanden. De rest niet! Bijzonder om te beseffen dat bijvoorbeeld de basale kennis van het prepareren van eten en drinken lijkt te verdwijnen uit het collectief geheugen. Specialisten zorgen, langs zorgvuldig uitgebalanceerde procedures, dat wij vanaf de zijkant van een pak de maaltijd kunnen fabriceren. Wij hebben toegang tot alle kennis, maar de basale toepassing ervan lijkt te verdwijnen.

Verdwenen of verdwijnende kennis. Kauw daar eens op! Wat betekent dat nu werkelijk? Een bekende theorie zegt dat de mens zich sprongsgewijs ontwikkelt, afhankelijk van de uitdagingen die voorliggen. Een holbewoner had precies voldoende mentale vermogens om de uitdagingen van grot, wijf en voedsel aan te kunnen. In de huidige complexiteit van alledag overleeft hij geen dag, terwijl overleven juist zijn primaire ding was.

Kennis die niet in evenwicht is met de vraag gaat het dus niet worden. Zelfs niet als die kennis overvloedig aanwezig is. Het helpt niet, het brengt niets, het verwart. Sterker het is ballast! Het remt! Hou dat even vast! Als dat klopt, hebben we behoefte aan kennis op maat van de hedendaagse uitdagingen. Kennis op maat dat hebben we nodig! Survival kit voor de eenentwintigste eeuw! Kennis, of zijn het de juiste vragen, of beter de methoden om de volgende sprong te kunnen maken.

Geen rust voor echte vragen

Hoe ziet dat er dan uit? Welke waarden en inzichten zijn nodig gezien de complexiteit van de hedendaagse uitdagingen. Hebben we daar antwoorden op? Lukt het om weg te blijven uit al te simplistische visies? zijn we niet gewend geraakt aan veel te veel antwoorden! Ontbreekt de rust om in de snelheid van alledag echte vragen te stellen! De waan van de dag lijkt immers om antwoorden te vragen, niet uit te dagen tot het stellen van vragen!

Wie doet het nog, doorvragen tot de essentie op tafel ligt, onderzoeken! Zijn we het verleerd? Het waarderend onderzoeken van de door ons geconstrueerde werkelijkheid. Heeft Google ons de kennis en kunde van het stellen van de echte vragen ontnomen? Google als de gemaksbrenger. Op elke vraag, direct een antwoord. Geen hard zoekproces, geen expeditie naar mogelijkheden, maar een antwoord binnen 0,10 seconde? Zoals de fabriek de melk levert, levert Google het antwoord. Het eindproduct, zonder de weg waarlangs het totstandgekomen is.

Ik durf te stellen dat het vinden van de juiste antwoorden voor bijna alle uitdagingen, besloten ligt in de kunde van het stellen van de juiste vragen! Dat is niet gemakkelijk, dat is zweten! Dat is ons weer oefenen in die bijna verloren geraakte kunde van het stellen van vragen. Die zuigende vragensteller, die doorgaat tot op het bot, weer op een voetstuk plaatsen! Degene, die de essentie wil vangen, om van daaruit echt te bouwen! Die het durft iets nieuws te construeren … op maat van de huidige complexiteit.

Leiderschap gaat over vragen stellen

Waar leer je dat nog om de juiste vragen stellen? Waar leer je echt het bestaande ter discussie te stellen? Stel je eens voor dat in het onderwijs de vraag in plaats van het antwoord centraal zou staan. Dat elke uitdaging tot een expeditie van vragen zou leiden. Stel je voor dat het onderwijs zou uitblinken in het onderrichten van de leer van het vragen, als belangrijkste methode. Stel je eens voor dat ongebreidelde creativiteit, het onderzoeken van absurdistische mogelijkheden, het verkennen van serendipiteit, de belangrijkste leerwegen in het onderwijs zijn! Dat wij de leiders van de toekomst opleiden in het stellen van de juiste vraag.

Stel je eens voor dat een vraagstuk een echt vraagstuk zou zijn! Ga vandaag eens op zoek naar de juiste vraag in plaats van het juiste antwoord! Ga op expeditie naar de essentie van het vraagstuk!

Lentezon….of hoe alleen het meest simpele het complexe kan besturen!

5080724854_665ffb013b_bLente! Tijd van nieuwe mogelijkheden. Bijzonder toch hoe de seizoenen eigenlijk moeiteloos verglijden. De natuur weet precies wat haar te doen staat! Een buitengewoon complex systeem dat eenvoudig in een eeuwigdurende transitie staat. Wat kunnen wij daar van leren? Een veranderingsgedicht ter overweging

Lentezon, open barstende grond, ochtendgeluiden bij het eerste licht, vlugge vleugels grijpen alles aan om te bouwen, nesten verschijnen, broedplaatsen van het nieuwe.

Zon verwarmt, geeft aandacht, zonder onderscheid, laat groeien, maakt het verschil tussen leven en dood. Zelfs het kleinste krijgt essentiële warmte, zoveel als nodig is.

De essentie

De essentie van vooruitgang, idee, aandacht, ontwikkeling, geluid maken en vinden, sleuren en bouwen. Globaal beeld, reisroute, onzekerheid mag er zijn, maar niet afremmen.

Ontwikkelen gaat met schokken, geldt voor bijna alles, in fasen, van plateau naar plateau. Niet rechtlijnig, zelden in een rechte lijn. Vraagt om durf, ogenschijnlijk meanderen, maar wees koersvast.

Inzicht, echt inzicht, in diepere lagen. Waar de essentie ligt, groot wachten, nog roerloos, tot de luiken opengaan. Licht dat het omhulsel van vermeende kennis doorbreekt, echt talent, primaire kracht de ruimte geeft.

Wat is de zon meer dan aandacht? Gewoon stralen, aandacht en ruimte geven zonder eisen, maar ondersteunend. Zijn, voeden, enthousiast en doordringend, elk element tot het volle potentieel ontwikkelen.

De mens, gelukkig niet in staat de planeten met regels te verplichten. Tot stralen, niet stralen, doven. Geen bureaucratisch denken in staat ze in procedures te vatten.

Aandacht

Zon, aandacht, mooie leermeester voor het essentiële. Simpel schijnen laat alles ontplooien, zonder planning noch opgelegde regels, rood of groen, groot of klein, rekenen of tekenen.

De natuur stuurt zelden, volgens plannen, budgetten, akkoorden en verdragen. Extreme complexiteiten, simpele robuuste onbegrepen regelsystemen. Wat simpel kan versimpelen tot het essentiële.

Mooie ogenschijnlijke tegenstelling, alleen het meest simpele, kan het meest complexe besturen. Zou de regel moeten zijn bij ontwerp. Bij alles waar mensen denken nodig te zijn.

Stoffig of sexy … het bepaalt uw lot!

Wat is dat toch met onze democratie? U gaat niet kiezen, terwijl uw gemeente aan de lat staat voor uw ‘Brood, dood en spelen’? Men daar traag over transitie praat zonder te dromen. Op zoek naar een verklaring!

Schermafbeelding 2014-03-15 om 20.26.08’s Ochtends vroeg, ik luister naar Radio1. De verslaggever; ‘de gemeenteraadsverkiezingen zouden wel eens een hele slechte opkomst kunnen laten zien’. Kijk dat is interessant! In nabije landen wordt keihard gevochten voor het mogen leven in een democratie. Het minst slechte staatssysteem zeggen de kenners. Er vallen doden, maar de betogers geven niet op. Blijven op de barricades! De hang naar vrijheid is groot! De dood van de enkeling, kan voor velen vrijheid betekenen. De ultieme consequentie van welbegrepen eigenbelang!

Stoffig met een spruitjesluchtje

Plaats dat nou eens naast zo’n zin; ‘een hele slechte opkomst’. Waar is onze betrokkenheid? Doet het er allemaal niet meer zo toe? Gaat het om het gebrek aan integriteit, de kwaliteit of het vertrouwen in de lokale politiek? De bereikbaarheid van de politici, de thema’s? Doet de crisis nog onvoldoende pijn? Is de oude dame der democratie te stoffig? Natuurlijk is de democratie aan vernieuwing toe! De mogelijkheden van de informatietechnologie maken een heel sexy democratisch bestel mogelijk.

Het wachten is op de module in Facebook. Het referendum op like-basis. Het is niet voor niets dat de Raad van Europa in haar World Forum for Democracy in dialoog gaat over ‘Rewiring democracy in a digital age’. De technologie is er klaar voor, maar alles start bij betrokkenheid! Bij het gevoel invloed te kunnen uitoefenen. Bij de wetenschap echt betrokken te worden en mee te mogen doen. En de diepe overtuiging en het besef dat de thema’s die nu de stad, wijk, dorp en straat insluipen jouw absolute aandacht vereisen.

Participeren of creperen

Er komen thema’s op de lokale politiek af die impact hebben op elke burger. Neem nou de naderende participatiemaatschappij! De ultra moderne beleidscontainer voor vernieuwing in het sociale domein. DE reden om diep in de politieke grondtonen van uw stad of dorp te duiken. Wie laat u -hoe en vooral waarom- aan de politieke knoppen draaien? Welke beleidsdiepte zit er achter de retoriek, welke gedrevenheid? Wie geeft u het vertrouwen om over uw brood, dood en spelen te beslissen?

Wie zet u aan het stuur nu er onontkoombaar anders nagedacht gaat worden over de rol van de gemeente. Want de participatiemaatschappij mag dan vooral de focus op zorg leggen, de verschuivende rol van de gemeente gaat u op veel meer terreinen voelen. Werk, mobiliteit, ruimtelijke ordening, bedrijvigheid, natuur en milieu zomaar wat thema’s waar we in de nabije toekomst steeds meer de eigen handen uit de eigen mouwen gaan steken. Leren participeren of creperen wordt het devies!

Er hangt een frame van bezuiniging rond de participatiemaatschappij. Ellende, een soort van ‘we moeten nu eenmaal’. Volstrekt het verkeerde uitgangspunt voor een solide toekomstgerichte dialoog. De participatiemaatschappij vraagt om een stevig re-framen van de uitgangspunten!

De participatiemaatschappij gaat over het terugpakken van weggegeven verantwoordelijkheden, het terugkrijgen van bevoegdheden, het willen experimenteren, het naar de essentie van zaken kijken, het elkaar vinden in het gemeenschappelijk belang. Waarden-gedreven dialogen over de kwaliteit van uw directe leefomgeving. Uw brood, dood en spelen!

Sexy gaat niet over ballonnen

En dat vraagt aandacht! Het sexy maken van de democratie gaat niet over ballonnen, pennen, bierviltjes en andere prullaria die we tijdens de verkiezingsperiode door de brievenbus gedouwd krijgen. Het gaat niet over politici die gezellig gaan canvassen en flyeren op markten en omvallen bij de eerste stevige vraag. Het gaat ook niet over burgers die op de bank hangend het wel op zich af zien komen. Het gaat over het nadenken over het minst slechte bestel. Over hoe we onze invloed op maat van de 21ste eeuw kunnen uitoefenen op een wijze die bij de moderne burger past. Sexy gaat over luisteren, onderzoeken, in dialoog gaan, integraal denken, echte ruimte geven aan initiatieven, regelluwe experimenteerplekken, maar vooral over samen optrekken! Lokaal acteren, zonder het grotere geheel uit het oog te verliezen. Act local, think global. Glocal zo je wilt!

Sexy gaat over dromen en weten wat er speelt

En dat begint bij weten wat er speelt, bij harde demografische feiten, bij een duidelijke visie op de toekomst en een wijdvertakte betrokkenheid tot in de haarvaten van uw stad of dorp. Vraag bij alles naar ‘de droom of ambitie’ van bestuurders. Vraag het eens als volgt: ‘Stel we spreken 2017,u opent uw ogen en alles is precies zo gerealiseerd als u dat wilde’ Wat ziet u dan? Maak u zorgen als u geen vlammend betoog, fonkelende ogen en een duidelijk onderbouwde visie krijgt!

Social Innovation Lab Niet rechts, niet links, maar waarden gedreven!

[ Beeld Paris, May 1968. Photo by Marc Riboud ]